Podstawowe informacje:
Liczba ludności (2013): 1,3 miliarda
Liczba zatrudnionych w przemyśle odzieżowym (2013): 6 milionów
Przemysł odzieżowy – procentowy udział w PKB : 7,1%
Przemysł odzieżowy – procentowy udział w eksporcie: 14%
Wartość eksportu odzieży: (2012):
1117,8 miliarda €[i]Procentowy udział przemysłu odzieżowego Chin w rynku światowym (2008):
38,8%[ii]Płaca minimalna (2013): 1550 CNY (186,11€) (prowincja Guangdong)
Godna płaca wg organizacji Asia Floor Wage (2013): 3132CNY (376,07€)
PRAWO DO GODNEJ PŁACY: Godna płaca to taka, którą otrzymuje się za standardowy tydzień pracy (nieprzekraczający 48 godzin) i taka, która wystarcza zatrudnionym w przemyśle odzieżowym na zakup jedzenia i ubrania dla siebie i swojej rodziny, opłacenia mieszkania, opieki zdrowotnej, kosztów transportu, edukacji, a także pozwala zaoszczędzić drobną sumę na nieprzewidziane wydatki i zdarzenia losowe.
Clean Clothes Campaign apeluje do:
- firm i marek odzieżowych o powzięcie zdecydowanych i mierzalnych kroków w celu zagwarantowania każdemu pracownikowi przemysłu odzieżowego godnej płacy.
- rządów krajów w których zlokalizowane są fabryki odzieżowe o ustanowienie płacy minimalnej na poziomie godnej płacy
- rządów krajów europejskich o wdrożenie regulacji, które zobowiążą koncerny do wzięcia odpowiedzialności za swój wpływ na życie pracowników zatrudnionych w ich łańcuchu dostaw, w tym realizacji prawa do godnej płacy.
PRZEMYSŁ ODZIEŻOWY W CHINACH
Chiny są zdecydowanie światowym liderem w produkcji ubrań. Od 1979, kiedy to Chiny rozpoczęły reformy, a w szczególności zaczęły prowadzić politykę otwartych drzwi, przemysł tekstylny i odzieżowy stał się fundamentem chińskiej gospodarki. Eksport odzieży gwałtownie wzrósł od początków lat 80 (patrz wykres poniżej).
Chiński przemysł odzieżowy jest skoncentrowany wokół pięciu wiodących w produkcji i eksporcie odzieży prowincji: Guangdong, Zhejiang, Jiangsu, Shanghaj i Shandong. Regiony te odpowiadają w sumie za ponad 70% chińskiego eksportu odzieży
[iii] i więcej niż 60% krajowej produkcji ubrań.
W Chinach wysokość płac minimalnych różni się w zależności od regionu. W rejonach przybrzeżnych, które są najbardziej rozwiniętymi, płaca minimalna jest najwyższa. W mniej rozwiniętych i bardziej oddalonych rejonach płaca minimalna jest znacząco niższa. Najwyższą płacę minimalną w kraju ustanowiono w Shanghaju, gdzie w 2013 roku wynosiła 194,64€ (1620 CNY) miesięcznie.
Płaca minimalna
- Chińskie prawo pracy wspomina, że ustawowa płaca minimalna powinna być ustalana na poziomie zaspokajającym dzienne potrzeby pracowników.
- Płaca minimalna jest ustalana dla każdej prowincji, rejonu autonomicznego oraz miasta.
- Miesięczna płaca minimalna jest ustalana dla pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy, a stawka godzinowa dla pracujących w niepełnym wymiarze godzin.
- Płace minimalne powinny być aktualizowane przynajmniej raz na dwa lata. Jednakże w praktyce odbywa się to każdego roku.
- W ustalaniu płacy minimalnej władze powinni wziąć pod uwagę następujące kwestie:[iv]
- minimalne koszty życia lokalnych pracowników i ich rodzin
- wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych dla mieszkańców miast
- zabezpieczenie socjalne i fundusz mieszkaniowy przewidziane przez pracodawców
- przeciętną płacę lokalną
- poziom ekonomicznego rozwoju oraz zapotrzebowanie na pracę w danym regionie.
PROBLEM
Przemysł odzieżowy w Chinach gwałtownie się rozwija, co prowadzi do zwiększenia poziomów płacy minimalnej. Jednakże wciąż nie osiąga ona poziomu godnej płacy. Wydany przez Centrum Pracowników Sezonowych Dagongzhe w 2013 r. raport z badań zatytułowany “W jaki sposób godnie żyć z płacy minimalnej” zwraca uwagę, że płaca minimalna w przemyśle odzieżowym w Shenzhen, w prowincji Guangdong stanowi tylko 32% średniej płacy w tym mieście.
Kolejnym problemem jest brak przestrzegania przez pracodawców regulacji w zakresie płacy minimalnej, co prowadzi w istocie do pozbawienia pracowników ich ustawowych praw i wypłacania głodowych pensji.
Nadmierny czas pracy
Jak w wielu innych krajach, gdzie zlokalizowana jest produkcja odzieży na eksport, chińscy pracownicy zmuszeni są pracować znacznie dłużej niż 8 godzin dziennie, po to by móc zarobić kwoty wystarczające na przeżycie. Normą są nadgodziny sięgające 2-3 godzin dziennie, a także praca w soboty. Podczas gdy chińskie prawo pracy mówi, że pracodawca nie może wymagać od pracownika więcej niż 36nadgodzin w miesiącu, w praktyce ten limit nie jest przestrzegany w fabrykach odzieżowych.
Opóźnianie wypłat
Nagminne w przemyśle odzieżowym stało się również zaleganie z wypłacaniem pensji pracownikom. Kierownicy często zwlekają z zapłatą by zatrzymać pracowników w fabryce. To powszechna metoda: pracownikowi chcącemu się zwolnić wstrzymuje się wypłatę.
Zakłócone życie rodzinne
Konsekwencją głodowych pensji jest destrukcja widoczna w życiu rodzinnym. Podczas gdy rodzice harują w fabrykach na wybrzeżu, dzieci zostają z dziadkami na wsi.
The All-China Women's Federation szacuje, że około
58 milionów dzieci jest odseparowana od swoich rodziców, co w przybliżeniu oznacza
jedno na czworo dzieci z rejonów wiejskich.
[v] Obecne zarobki i nadmiernie długi czas pracy nie pozwalają na normalne życie rodzinne.
STUDIUM PRZYPADKU
Bieliźniane miasta Chin
Podczas gdy manufaktury szybko przemieniły się w ogromne fabryki, istnieją nadal rejony, gdzie przemysł odzieżowy jest zdominowany przez małe warsztaty. Raport organizacji współpracującej z Clean Clothes Campaign -- Globalisation Monitor z siedzibą w Hong Kongu- opisuje dystrykt Chenghai należący do miasta Shantou w prowincji Guangdong znajdujący się w południowo-wschodnich Chinach jako „bieliźniane miasto Chin” (“underwear town of China”).
Liczba ludności Chenghai to około 100 000 mieszkańców, z czego ponad 50 000 to pracownicy sezonowi pochodzący z innych prowincji. W Chenghai istnieje szacunkowo 2 000 przydomowych warsztatów. Większość rodzin produkuje staniki.
Warunki pracy w przydomowych warsztatach są niezwykle prymitywne. Zabezpieczenia przeciwpożarowe i wentylacja nie istnieją. Brak BHP jest poważnym zagrożeniem dla pracowników.
Niemniej to brak godnej płacy jest największym problemem większości pracowników. Małe fabryki często odmawiają wypłaty pensji całymi miesiącami. Niektórzy pracownicy otrzymują swoje wynagrodzenie trzy razy do roku, np. w czasie świąt: Smoczych Łodzi, Środka Jesieni, Chińskiego Nowego Roku. Pomiędzy świętami niektóre fabryki wypłacają małe kwoty mające starczyć na dzienne przeżycie.
Większość fabryk nie podpisuje umów ze swoimi pracownikami i nie płaci pracownikom ubezpieczenia społecznego. Nie posiadają oni więc prawa do opieki zdrowotnej, ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków w pracy ani urlopu macierzyńskiego. Fabryki ignorują też usankcjonowane przez prawo zapewnienie płacy minimalnej.
Bieliźniane miasto Chin dostarcza wiele miejsc pracy, ale takiej, która nie daje godnego życia.
[i] Wszystkie dane wyliczone na podstawie kursu walutowego z dnia 3.10.2013
[ii] Bank Światowy (2012) ‘Sewing Success? Employment, Wages, and Poverty following the End of the Multi-fibre Arrangement’, Washington DC., s. 60, tabelka 3.5
[iii] China National Textile and Apparel Council, Report on the development of China’s textile and apparel industry for 2006, China Textile and Apparel Press.
